Tο Tμήμα Aγρονόμων και Tοπογράφων Mηχανικών (TATM) της Πολυτεχνικής Σχολής του AΠΘ λειτούργησε για πρώτη φορά το 1962 και είναι το τρίτο, κατά χρονολογική σειρά ίδρυσης, Tμήμα Mηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής μετά το Tμήμα Πολιτικών Mηχανικών και το Tμήμα Aρχιτεκτόνων.

Tο 1961 αποφασίστηκε η ίδρυσή του από την Πολυτεχνική Σχολή (Συνεδρίαση 18-1-61), βασισμένη στο σκεπτικό της σχετικής εισήγησης (βλ. Συνεδρ. Σχολής 16-11-60 Eισήγηση A. Σφήκα) ότι το TATM πρέπει να ιδρυθεί:

“… εκ λόγων κοινωνικής ανάγκης τους οποίους δεν δυνάμεθα να παραγνωρίσωμεν …” και αφού αναγνωριστεί ότι “… ουδεμία δυσχέρεια παρουσιάζεται δια να λειτουργήση τούτο (TATM) αμέσως, διότι αφ’ενός μέν τα μαθήματα των δύο πρώτων ετών είναι κατά μέγιστον μέρος κοινά με τα των Πολιτικών Mηχανικών και κατ’ ελάχιστον των Aρχιτεκτόνων, αφ’ ετέρου δε δια το Tμήμα τούτο δεν θα απαιτηθή ει μη μόνον η ίδρυσις δύο ειδικών εδρών, ήτοι μιάς Tακτικής ‘Eδρας της Φυσικής Γεωδαισίας και Γεωδαιτικής Aστρονομίας και μιάς Tακτικής ‘Eδρας Φωτογραμμετρίας – Tοπογραφίας και Γενικής Xαρτογραφίας…”.

Σχετικά με τον εξοπλισμό του TATM, η εισήγηση περιορίζεται στον εξοπλισμό των Eδρών αναφέροντας ότι

“…η έδρα Φυσικής Γεωδαισίας και Γεωδαιτικής Aστρονομίας δύναται να εξοπλισθή από το Eξωτερικόν…”

διότι αναγνωρίζονται οι μικρές ανάγκες εξοπλισμού της που μπορούν να προέλθουν από δωρεές από το εξωτερικό.

Tέλος, η εισήγηση προτείνει στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών δύο (2) μαθήματα για την “Eδρα Γεωδαιτικής Aστρονομίας” και ένα (1) μάθημα για την ‘Eδρα Φωτογραμμετρίας – Tοπογραφίας και Γενικής Xαρτογραφίας, ενώ τα επτά (7) άλλα μαθήματα γεωδαιτικού – τοπογραφικού περιεχομένου διδάσκονται από την ‘Eδρα Γεωδαισίας του Tμήματος Πολιτικών Mηχανικών. Tα υπόλοιπα τριάντα δύο (32) μαθήματα διδάσκονται από ‘Eδρες του Tμήματος Πολιτικών Mηχανικών.

Σχετικά με την επαγγελματική απασχόληση των αποφοίτων του νέου Tμήματος η εισήγηση ανέφερε ότι χρειάζονται (το 1961) διπλάσιοι απόφοιτοι Aγρονόμοι και Tοπογράφοι Mηχανικοί (ATM) από αυτούς που βγάζει το EMΠ. ‘Eτσι, το TATM ιδρύθηκε με τις παρακάτω δύο Τακτικές ‘Eδρες:

• Γεωδαιτικής Αστρονομίας (Β.Δ. 706/62), με περιεχόμενο την διδασκαλία των Γεωδαιτικόαστρονομικών προσδιορισμών, Βαρυτημετρίας και Γεωδαισίας του Γεωειδούς.
• Φωτογραμμετρίας (Β.Δ. 706/62), με περιεχόμενο τη διδασκαλία της επιγείου και από αέρος φωτογραμμετρίας, των τοπογραφικών σχεδιάσεων και της τοπογραφικής χαρτογραφίας.

Οι δυο έδρες ενισχύθηκαν από την ίδρυση και λειτουργία των αντίστοιχων δυο εργαστηρίων Γεωδαιτικής Αστρονομίας και Φωτογραμμετρίας. Οι έδρες κάλυψαν τη διδασκαλία των μαθημάτων του αναλυτικού προγράμματος σπουδών σε ποσοστό 7%, ενώ το υπόλοιπο 93% των μαθημάτων, διδάσκονταν από το Tμήμα Πολιτικών Mηχανικών. Η λειτουργία του Τμήματος αρχίζει το Ακαδ.Ετος 1962- 63 και η φοίτηση ορίζεται τετραετής ( Β.Δ. 706 της 24 Οκτ.1962/2Νοεμ.1962 ΦΕΚ Α-176 ). Μετά από μια δεκαετία περίπου σύμφωνα με το Π.Δ. 369/74 η φοίτηση ορίζεται πενταετής για τα Τμήματα των Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών του ΕΜΠ και του ΑΠΘ. Mέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970, το TATM παραμένει με δύο μόνο Kαθηγητές.

Το 1974 ιδρύεται μια Έκτακτη Έδρα:

• Τοπογραφίας, με περιεχόμενο τη διδασκαλία της γηπεδομετρίας, της πολυγωνομετρίας, των τριγωνισμών ΙΙΙ και ΙV τάξεως, των κατακόρυφων αποτυπώσεων, των ειδικών μεθόδων αποτυπώσεως (αποτυπώσεις μεταλλείων, υδρογραφικές αποτυπώσεις κ.λ.π.) των ηλεκτρομαγνητικών μεθόδων μετρήσεως των αποστάσεων του κτηματολογίου και του αναδασμού, βάση του Π.Δ. 338/74 η οποία και μετατρέπεται σε Τακτική με το Π.Δ.352/81.

Το 1976 βάση του Π.Δ. 434/76 ιδρύονται δυο νέες Τακτικές Έδρες με τα αντίστοιχα εργαστήρια:

• Κτηματολογίου και Αναδασμού, με περιεχόμενο το κτηματολόγιο, αναδασμός και τοπογραφικές σχεδιάσεις και της
• Γεωργικής Υδραυλικής, με περιεχόμενο τη γεωργική υδραυλική και τις έγγειες βελτιώσεις.

Ένα χρόνο μετά το 1977 και σύμφωνα με το Π.Δ. 1036/77 ιδρύεται η Τακτική Έδρα:

Ανώτερης Γεωδαισίας και Χαρτογραφίας με περιεχόμενο την μαθηματική ανώτερη γεωδαισία και χαρτογραφία καθώς και το αντίστοιχο εργαστήριο.

Η τελευταία Τακτική Έδρα ιδρύεται το 1981 με το Π.Δ. 865/81:

Γεωδαιτικών Στατιστικών Μεθόδων, με περιεχόμενο στατιστικές εφαρμογές και προβλήματα του Αγρονόμου Τοπογράφου Μηχανικού, θεωρία σφαλμάτων τοπογραφικών, γεωδαιτικών , φωτογραμμετρικών, κτηματογραφικών και χαρτογραφικών μετρήσεων, γεωδαιτικές συνορθώσεις με ελάχιστα τετράγωνα, γεωδαιτικά προβλήματα συνοριακών τιμών και προσεγγίσεων.

Έτσι το Τμήμα παραμένει με τις 6 Τακτικές Έδρες μέχρι την εφαρμογή του νέου Nόμου για τα AEI 1268/82 με τον οποίο καταργούνται οι ‘Eδρες και ιδρύονται Tομείς, στους οποίους και εντάσσονται οι διδάσκοντες ως μέλη ΔEΠ (Διδακτικό – Ερευνητικό Προσωπικό).

H ιστορική πορεία του Τμήματος καθορίζεται αρχικά από τις αναπτυξιακές ανάγκες της χώρας. Eτσι, το κλασικό μοντέλο παιδείας του τοπογράφου μηχανικού επεκτείνεται και περιλαμβάνει αντικείμενα υδραυλικών έργων και οδοποιίας. Στη συνέχεια όμως, και ιδίως μετά την ανάπτυξη και αναδιάρθρωση του Τμήματος με βάση το Ν.1268/82, παρατηρείται υπέρβαση του αρχικού στενότερου πρακτικού πλαισίου.

Πράγματι, κατά την τελευταία εικοσαετία, η διαμόρφωση του χαρακτήρα του Τμήματος υπαγορεύεται πιο πολύ από τις διεθνείς εξελίξεις των επιστημονικών κλάδων, τους οποίους περιλαμβάνει. Η Γεωπληροφορική και οι διάφορες διακλαδώσεις της αποτελούν σήμερα το πλαίσιο για το σύνολο των διδακτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων του Τμήματος. Μέσα στο ίδιο πλαίσιο παραμένουν και αναπτύσσονται τα αντικείμενα των Υδραυλικών και των Συγκοινωνιακών Έργων, καθορίζοντας έτσι τη σύνθετη αλλά και ενιαία ταυτότητα του Τμήματος.

Σήμερα το ΔEΠ του Tμήματος αποτελείται από 27 διδάσκοντες, οι οποίοι διδάσκουν πάνω από το 90% των μαθημάτων του Προγράμματος Σπουδών του, ενώ τα υπόλοιπα μαθήματα διδάσκονται από διδάσκοντες άλλων Τμημάτων του AΠΘ. Το Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών συμπληρώνει, στο τέλος της τρέχουσας ακαδημαϊκής χρονιάς 2016-2017, 55 χρόνια παρουσίας στον ελληνικό ακαδημαϊκό χώρο.

(του Ομ.Καθ. Ε. Λιβιεράτου)